Soruşturma aşamasında, ilk planda kolluk birimleri izin kurallarına aykırı olarak haşhaş ekildiğine dair duyum alırlar. Bu duyumun doğrulu-ğunu teyit etmek için olay yerine gidip bir ön yoklama yaparlar ve iddianın doğru olup olmadığını araştırırlar. İddia edilen durumun mevcut olduğunu tespit ettiklerinde durumu Cumhuriyet Başsavcılığına bildirirler.3298 Sayılı UYUŞTURUCU MADDELERLE İLGİLİ KANUN
Cezai hükümler
Madde 4 –(Değişik: 23/1/2008-5728/457 md.) Ham afyon, hazırlanmış afyon, tıbbî afyon ve bunların müstahzarları Türk Ceza Kanununun uygulanmasında uyuşturucu maddelerden sayılır.
İzinsiz olarak haşhaş ekimi yapan kişi bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu madde kapsamında ekim yapma ibaresinden, tohumun toprağa ekilmesinden ürünün hasadına kadarki süreç anlaşılır.
İzin almış olmakla birlikte, bilerek belgesinde belirtilen alandan fazla yerde veya izin belgesinde kayıtlı yerden başka yerde haşhaş ekimi yapan kişi altı aydan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.
İzinsiz ham afyon üretenler, Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre cezalandırılır.
İzin belgesinde tespit edilen miktardan az ham afyon veya kapsül teslim eden üreticilere, fiil suç oluşturmadığı takdirde, mahallî mülkî amir tarafından eksik teslim edilen miktarların teslim anındaki baş alım fiyatının iki misli kadar idarî para cezası verilir.
Kontrol ve denetim görevini yerine getirmeyen muhtarlar ve kolluk görevlileri, Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre cezalandırılır.
Bu maddede tanımlanan suçların ekim bölgesi içinde işlenmesi halinde, 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 23 üncü maddesi hükümleri uygulanmaz.
Bu suçlar genellikle toprak mahsulleri ofisi tarafından tespit edile-rek yetkili mercilere ihbar olunur. Çünkü haşhaş ekim zamanında ofis görevlileri haşhaş ekimlerini devamlı surette ve kısa aralıklarla kontrol ederler. Bu kontrol sırasında karşılaştıkları kaçak ekimleri yetkili mercilere (kolluğa-C.Savcılığına) bildirirler. Bunun dışında vatandaşlar da şi-kayette veya ihbarda bulundukları uygulamada rastlanan bir durumdur.
Dolayısıyla ekilen haşhaşın kaçak olup olmadığını bilemeyecek olan kolluk kuvveti, öncelikle Toprak Mahsulleri Ofisiyle irtibat kurmalı ve haşhaşın kaçak ekilip ekilmediğini öğrenmelidir. Eğer ihbar, ofis görevlileri tarafından yapılmışsa bu noktada sorun yoktur. Eğer vatandaşın ihbarı veya şikayeti üzerine olaya vakıf olunmuşsa, ofisle irtibat kurulmalı ve ekilen haşhaşın ekildiği mevki bildirilerek haşhaşın kaçak ekilip ekilmediği öğrenilmelidir. Buraya kadar anlattıklarımız kapsamında ofis görevlilerinin be-yanıyla kaçak ekim olduğu anlaşılan haşhaş ekim olayı ile ilgili soruştur-maya başlanmalıdır.
1) İlde çalışıyorsak İl Tarım Müdürlüğünden ve İl Kadastro Müdürlüğünden; ilçede çalışıyorsak İlçe Tarım Müdürlüğünden ve Kadastro Mü-dürlüğünden bir ziraat mühendisi (ziraat mühendisi yoksa ziraat tek-nisyeni) ile bir kadastro teknisyeni temin edilerek olay yerine yeteri kuvvetle gidilmelidir.
2) Ziraat mühendisi veya teknisyeniyle yapılacak mülakatta bu bitkinin haşhaş bitkisi olup olmadığı sorulmalıdır. Haşhaş bitkisi olduğunu be-yan etmesi halinde buna ilişkin rapor düzenlemesi istenmeli ve işlem-lere devam edilmelidir. (Ziraat mühendisi veya teknisyeni bu beyanı-nın gereği olarak daha sonra bir rapor düzenleyerek soruşturma ev-rakına sunacaktır)
3) Olay yerinde olay yeri tespit tutanağı tutulmalıdır. Bu tutanak kapsa-mında;
a) Olay yerinin görüntüsü kayda alınmalı,
b) Kadastro teknisyenine olay yerinin krokisini çizmesi ve bu kroki-de nerelerin haşhaş ekili olduğunu bu krokide belirlemesi tali-matı verilmelidir. Ayrıca ziraat mühendisi veya teknisyenine haşhaş ekimine ilişkin anız mevcutsa haşhaşın ne zaman ekildiği ve ne zaman toplandığına ilişkin hususların belirtileceği raporu düzenlemesi söylenmelidir. (Kadastro teknisyeni ve ziraat mü-hendisi veya teknisyeni bu talimat üzerine raporlarını düzen-leyerek daha sonra Cumhuriyet Başsavcılığımıza sunabilir).
c) Haşhaş bitkilerinin bakımının (çapasının, sulamasının) vs. yapılıp yapılmadığı, etrafta bu işler için kullanılacak eşyaların (su hor-tumu, çapa vs) bulunup bulunmadığı hususları belirlenmeli ve tutanağa bağlanmalıdır (çünkü ilerleyen safhalarda şüpheli şahıs bu haşhaşın kendi kendine yetiştiğini iddia edebilir. Özellikle az miktarda haşhaş ekimi olduğu durumlarda bu savunma ile karşılaşılabilir. Bu savunmayı çürütmek için bu tespitin ya-pılması önemlidir).
4) Şüphelinin 3298 sayılı yasaya muhalefet suçundan savunması alınmalıdır.
5) Toprak Mahsulleri Ofisi görevlilerinden, işten anlayan birisi temin edilerek olay yerindeki haşhaşlar inceletilmelidir. Haşhaşlar kema-le ermişlerse veya çizilmişlerse, mahalli mülki amirlikten toplatma ve imha kararı alınarak ve bu karar gereğince haşhaşlar toplanarak ofise teslim edilmelidir10. (Çünkü yönetmelik m.7/2 hükmüne gö-re, Kaçak olarak ekilen haşhaşlardan kemale ermiş olanlarla çizilen haşhaş kapsülleri ve bunlardan elde edilen ham afyon toplat-ma veya imha masrafları ekiciye ait olmak üzere mülki idare amir-lerince ofis teşkilatından da yararlanılmak suretiyle zapt edilerek Ofise verilir. Zapt edilen haşhaş kapsülleri ve ham afyonun yarar-lanılmayan kısmı Ofisce imha edilir.)
* İmha kararı için Cumhuriyet Savcılığı tarafından mülki amirliğe müzekkere yazılmasına gerek yoktur. Bu işi kolluk da yapabilir. Yani kolluk da kayma-kamlıktan veya valilikten bu yönde emir talep edebilir.
Eğer haşhaşlar kemale ermemişlerse ve çizilmemişlerse, yine de mahalli mülki amirlikten imha emri temin edilsin ve ofis görevlileri eşliğinde sürmek, biçmek, ezmek, gömmek veya yakmak suretiyle imha edilmelidir.
